Te Ao Māori i Te Pūtea Matua

Ko Mahuru Māori te wā hai whakanui, hai whakatairanga i Te Reo Māori me ngā tikanga Māori. He wā hoki hai whakaputa rauemi hai whakamahinga mā Aotearoa whānui mō te katoa o te tau. E pēnei ana te aronga a Te Pūtea Matua, ki te ruruku, ki te whakatinana i tāna rautaki e kīia nei ko Te Ao Māori.

Hei tā Adrian Orr, Kāwana o Te Pūtea Matua “Mā te tū ki runga ki te ārahi, mā te whakapakari i a mātou anō, mā te whakawhānui i te tirohanga, mā te torotoro ki ngā āhuatanga o Te Ao Māori e tutuki ai tā mātou whainga ‘Te TīmaToa, Te Pēke Matua Pai’.”

Kei te whakamāoritia ngā tataunga matua i runga i te Papatohu a ngā Pēke. Koianei tētahi o ngā koha, me kī, ngā kaupapa e ū ai te Pēke ki Te Reo me ngā Tikanga.

E mea ana a Orr, “Mā te tuku i te Papatohu i roto i te reo, e taea ai e mātou te tūhonohono ki te iwi Māori, me te āwhina anō hoki i a Aotearoa ki te rarau atu ki ngā mātauranga e pai ake ai tā mātou whiriwhiri whakatau”.

He mea ārahi te whakamāoritanga nei e ngā kaiwhakamāori Toi Reo Māori, ā, he kupu hou kua hua mai. Kua tīmata te whai whakaaro ki ngā ara e māmā ai tā te hunga kōrero Māori whai wāhi ki ngā kupu, ā, e mahi tahi ana me te rūnanga o te papakupu matihiko, o Te Aka.

I roto i te tau kua hipa, kua tūtakitaki ngā kaimahi o Te Pūtea Matua ki ngā pakihi Māori, kua whānui ake te torotoro ki ngā Iwi, kua hui tahi hoki me ētahi Kaiārahi Pakihi Māori, mē ngā kaimahi Māori kei roto i ētahi o ngā Pēke. Ko te mahi hoki he whakawhitiwhiti whakaaro e hāngai ana ki te Māori.

Kua kaha hoki tā mātou hui tahi mē Ngai Māori i runga i ngā kaupapa pēnei i Te Moni Anamata, me te arotake i ngā Pou-kaiāwha a ngā Pēke. Mā ēnei kaupapa ka mārama ake mātou, ka pūmau hoki mātou ki ngā kaupapa kōrau i roto i ā mātou mahi katoa. Timata ai ngā mahi i konei, ēhara ia i te whakamutunga.

Nō ēnei marama tata kua puta i a Te Pūtea Matua tā mātou taupānga, ko ‘Haumi’ te ingoa, he tuatahitanga tēnei mo tētahi Pēke Matua, ki te waihanga i tētahi taupānga e aro tika ana ki te reo taketake me ngā tikanga tuku iho o taua whenua.

Kei te taupānga e pupuri ana ētahi oro āwhina, ētahi whakamārama hoki hei āwhina i te whakatika i te whakahuatanga i ētahi kupu Māori, kei reira hoki ētahi rerenga kōrero tautoko i ngā mahi tuhi ī-mēra, he rautaki waihanga i tōu ake pepeha, ētahi pitopito kōrero mō ngā tikanga me ngā kawa. Āpiti atu ki ēnei, he karakia, he waiata me te maha noa atu.

Hei tā Simone Robbers, Kāwana Tautoko/ Kaiwhakahaere Tikanga Whakahaere, Rautaki mē ngā Tūhonohono. “I waihangatia a Haumi hai whakapakari i te mōhio ki te reo me ngā tikanga, hai whakaū hoki i te mauri o te rautaki Ao Māori kia horapa ki te katoa o te Pēke.”

Hei tāna anō hoki, “Ko te taupānga me ngā karāhe reo, karāhe tikanga ētahi o ngā kaupapa whakapiki ake i te mōhio me te māramatanga ki te ahurea a ngā kaimahi i konei i Te Pūtea Matua.”

Ngā rauemi:

Download the Haumi App



Whakapā mai ki a:

Emily Laws

External Communications Adviser

/Public Release. View in full here.