Kua takatū te iwi nui rawa te tokomaha o Aotearoa ki te Tatauranga 2023

E wātea ana anō hoki a Aotearoa New Zealand’s largest iwi on board for the 2023 Census i te reo Ingarihi.

Kua waitohutia e Te Rūnanga-Ā-Iwi-Ō-Ngāpuhi, te kanohi mō te iwi nui rawa te tokomaha i Aotearoa tētahi kirimana ki Tatauranga Aotearoa hei whakapiki i te whāinga wāhi o tōna iwi ki Tatauranga 2023, hei tautoko hoki i te kōkiri e mōhiotia nei ko Community Counts, i runga i te whai kia whakapikia te tokomaha o te hunga whakautu mai mō te tatauranga o te tau e tū mai nei, e ai ki te kī a Tatauranga Aotearoa i te rā nei.

E ai ki te Tumu Whakarae o Te Rūnanga-Ā-Iwi-Ō-Ngāpuhi, ki a Sam Napia, he mea tino hira kia whiwhi mōhiohio taupori pono pū, kei taka ki muri a Ngāpuhi i roto i ngā whakawhiwhinga pūtea e tika ana mō ngā āhuatanga whakawhiwhinga pūtea kāwanatanga pēnei i te mātauranga, i te hauora, me ērā atu kōkiri whakawhiwhinga pūtea tūmatanui.

Ki a ia, e matapae ana a Ngāpuhi kua piki tōna taupori ki te 160,000 tāngata, heoi anō, i ngā tauanga o tērā o ngā tatauranga, 125,000 noa iho te tapeke i tuhia. E hiahia ana a Ngāpuhi kia whakatikaina tēnei rerekētanga nui.

E ai hoki ki a Sam, ko tēnei kirimana i hainatia i tērā wiki e hāngai katoa ana ki ngā tūmanako o Te Rūnanga-Ā-Iwi-Ō-Ngāpuhi mō te whakawhanake kōtuitanga wā roa ki ngā umanga kāwanatanga pēnei i Tatauranga Aotearoa, ā, nā konā kei te titiro ki tua rawa i tēnei tatauranga tūtata.

Ā, i kī a Simon Mason, Kaitatau Tuarua a Te Kāwanatanga, Kaiwhakahaere Tuarua Matua hoki mō Te Whakahaere Tatauranga, Kohinga hoki, “Ko tētahi o ngā whāinga matua mō te Tatauranga 2023 he whakarite tikanga kia hora tatauranga mā te Māori, i te taha o ngāi Māori. I runga i te mōhio neke atu i te 160,000 ngā tangata i Aotearoa kei te piri ki a Ngāpuhi, he kōkiri nui tēnei kirimana mō te āwhina i te whakaurunga mai o ngāi Māori ki te tatauranga.”

“He roa hoki te wā e mahi tahi ana a Ngāpuhi me te hapori, ki te whakatū hononga i runga i te whakapono, hei tauira, nā tā rātou mahi tuitui hapori i roto i ngā rā o te mate urutā o COVID-19,” te kī a Mason. “E ū tonu ana a Tatauranga Aotearoa ki ēnei whanonga pono, me te tūmanako ka mahi mātou ki te whakapiki i te whakaurunga o te tangata ki Tatauranga 2023 i roto i ngā hapori e āwhinatia nei e Te Rūnanga-Ā-Iwi-Ō-Ngāpuhi.”

I runga i te mōhio kei te whai tata te Rā Tatauranga, te Rātū 7 Poutūterangi 2023, i te wā o te hararei, e kī ana a Sam Napia he mea hira kia whakarite tikanga Te Rūnanga-Ā-Iwi-Ō-Ngāpuhi me Tatauranga Aotearoa kia eke te kōtuitanga o Community Counts ki tōna tino teitei. Tētahi wāhi o tēnei ko te āta whakarite rā mō te takiwā, ngā hui mō te hapori, me ngā kōkiri whakatairanga mō tō rātou iwi, tae atu ki te hora tikanga whakapakari mōhiotanga ahurea, otirā ngā mahi whakangungu hoki mā ngā kaikohikohi tatauranga, kia eke te āhua o te whakakī i te tatauranga ki te tino taumata tiketike ka taea.

He aha a Community Counts?

Ko Community Counts tētahi ara ki te tuituinga tangata me te kohinga tatauranga mā te hapori e ārahi. E mahi tahi ana ngā kaimahi tuituinga tatauranga me ngā kaihautū hapori, me ngā hinonga huri noa i te motu ki te hoahoa kōkiri hei whakapiki i te taumata uruparenga o ō rātou hapori.

E āta whakahāngaitia ana ngā kōkiri o Community Counts ki ngā āhuatanga me te āhua tūturu hoki o ngā hapori e tuia mai ana. Mā te tautoko i ngā hapori mā te tuituinga, te whāngainga rauemi, me te whakapakaritanga pūmanawa, hei tārei i ngā ara kohikohi, tuituinga hoki, ka āwhinatia ngā hapori e Community Counts kia tautuhi me pēhea e tino pai ai te tatau i a rātou, mō te Tatauranga 2023.

/Stats NZ Public Release. View in full here.